Trekking w Islandii. Jak się przygotować?

Trekking w Islandii może być niezapomnianą przygodą, ale równie dobrze może stać się niezapomnianą katorgą 🙂 Oczywiście wszystko zależy od odpowiedniego nastawienia oraz… przygotowania!

Pierwszy trekking w Islandii był dla nas czymś zupełnie różnym od wcześniejszych doświadczeń i znajomych wrażeń, jakich można zaznać w górach Środkowej Europy. Wszystko przez to, że pojęcia takie jak „przyroda” oraz „dobra pogoda” nabierają w Islandii zupełnie nowego znaczenia. Wpływają na to głównie skomplikowane warunki atmosferyczne oraz surowe otoczenie przyrodnicze, które dla aktywności na świeżym powietrzu są bardzo istotne.

W poniższym poście charakteryzujemy warunki naturalne panujące na wyspie oraz jej infrastrukturę ułatwiającą bądź też niekiedy utrudniającą planowanie trekkingów. Następnie rozpatrujemy, w jaki sposób dane czynniki bezpośrednio mogą odnosić się do wyjścia w teren. Mamy nadzieję, że pomoże Ci to zapoznać się nieco ze specyfiką Islandii i w efekcie bardziej świadomie zorganizować pobyt.

Góry i szlaki

Z pewnością Islandia jest krajem o bardzo urozmaiconym ukształtowaniu terenu. Stożki, bloki skalne, spłaszczone polodowcowe masywy, poszarpane grzbiety, wąwozy, doliny… Gdziekolwiek nie spojrzeć na ląd, horyzont będą wypełniały góry, wyżyny, płaskowyże – czy to przy wybrzeżu, czy w interiorze (wewnątrz wyspy).

Góry Islandii są pochodzenia wulkanicznego (zbudowane z materiałów wydobywających się podczas erupcji wulkanów), a ich kategoryzacja jest bardzo obszerna i najczęściej obejmuje masywy. Czasami w przewodnikach i publikacjach można również spotkać się z regionalizacją gór (np. góry Fiordów Wschodnich). Najczęściej jednak wymienia się pojedyncze szczyty, których całkiem sporo można odnaleźć na mapie fizycznej kraju już podczas pierwszego rzutu okiem na ukształtowanie terenu.

Niestety informacje na temat szlaków są słabo rozpowszechnione – w porównaniu np. z Polską, gdzie można bez trudu kupić mapy papierowe (w EMPiK’u, przy wejściu do parku narodowego itp.), odnaleźć przebieg danego szlaku w internecie, poczytać o nim na blogach lub forach, na miejscu natrafić na mapy terenu, oznakowania i tablice z opisami oraz fotografiami okolicy. W Islandii polegamy przede wszystkim na angielskojęzycznych blogach oraz śladach GPS umieszczanych czasem przez Islandczyków, którzy odwiedzili dane miejsce. Mapy terenu, drogowskazy, czy tablice informacyjne również tutaj się znajdują – ale żeby z nich skorzystać – najpierw trzeba wiedzieć, że takie miejsce w ogóle istnieje! 🙂

W najlepszym przypadku szlak, na który natrafimy lub który wybierzemy będzie znakowany na całej długości (tyczki, kolejne tablice), w gorszym – oznaczenia znikną w połowie lub nie będzie ich wcale przez długi, długi czas albo nie pojawią się w ogóle.

Po pomysły na trasy trekkingowe zapraszamy do oddzielnego wpisu: Szlaki piesze w Islandii – trekkingi z przygodą, gdzie opisaliśmy zarówno kilka mniej, jak i kilka najbardziej znanych szlaków pieszych. Jeśli szukasz informacji o dłuższej górskiej przygodzie, to zachęcamy do korzystania z serii wpisów o szlakach Laugavegur oraz Fimmvorduhals (łącznie 81 kilometrów) pod tagiem: Laugavegur-Fimmvorduhals.

Wnioski dla trekkingu:

– Górski, czy wyżynny trekking można zorganizować prawie w każdej części Islandii, ponieważ wypiętrzenia terenu pokrywają duży obszar wyspy.

– Ze względu na budowę terenu (pola lawowe, szczeliny, kamienie, skały, popiół, piach) warto mieć na nogach wysokie trekkingowe buty usztywniające kostkę i posiadające gruby bieżnik. Odcinki niektórych szlaków bywają strome oraz grząskie, dlatego warto zadbać o dobrą przyczepność. Ochrona kostki przydaje się zwłaszcza na polach lawowych, gdzie pomiędzy odłamkami lawy występują liczne szczeliny.

– Z uwagi na niezbyt rozpowszechnioną informację turystyczną lepiej posłużyć się przewodnikiem / internetem do wyszukania kilku interesujących nas miejsc jeszcze przed przyjazdem do Islandii. Ułatwi to planowanie, ponieważ będziemy wiedzieli ile czasu przeznaczyć na dojazd, jakiego samochodu użyć (w niektóre miejsca da się / najlepiej jest dojechać samochodem 4×4) oraz ile czasu zajmie sam trekking. Najwięcej konkretnych informacji można znaleźć na blogach (angielskojęzycznych, polskich).

Przyroda

Islandia jest wyspą pochodzenia wulkanicznego, dlatego w jej krajobrazie dominuje zastygła lawa, strzeliste stożki i wielkie wypiętrzone bloki skalne. Równocześnie jest to obszar występowania lodowców – stąd imponujące wodospady, rzeki i polodowcowe potoki.

Ale nie znajdziemy tu bujnej zieleni (poza kilkoma wyjątkami), czy pachnących żywicą lasów, które budują piętra roślinności np. w Sudetach, Karpatach, czy Alpach. Nie zastaniemy tam zróżnicowanej fauny złożonej z wielu gatunków ssaków, płazów, czy gadów, które niekiedy przecinają nam drogę na górskim szlaku w kontynentalnej Europie. Islandzka rzeczywistość wygląda w ten sposób, że drzew na wyspie jest niewiele, dominuje niewysoka roślinność tundrowa, płazy i gady nie występują, a najczęściej spotykane lądowe ssaki to hodowlane owce.

W interiorze (wewnątrz wyspy) oraz na Półwyspie Reykjanes dominuje księżycowy krajobraz zbudowany z zastygłej lawy. Nieco „żywiej” jest m.in. na fiordach, gdzie pojawiają się pastwiska do wypasu owiec oraz w okolicach Reykjaviku, gdzie sadzi się zieleń. W czerwcu niesamowicie bujnie wyglądają np. stoki góry Esji porośnięte drzewami (w dolnych partiach) oraz kwitnącym dzięgielem i łubinem. Ten ostatni pojawia się wtedy także w wielu innych miejscach w Islandii, tworząc rozległe, fioletowe pola. Pomimo, że ubarwia powulkaniczną rzeczywistość, ma wielu przeciwników, ponieważ jest rośliną „nabytą”, która rozrosła się w krajobrazie, a naturalnie do niego nie przynależy.

Jak to się ma do trekkingu:

– W pewnych sytuacjach uboga roślinność i świat zwierzęcy to zalety. Jeśli zgubisz szlak (co wcale nie jest trudne np. na polu lawowym) lub w danym miejscu nie został wyznaczony, to możesz iść na przełaj. Ze względu na brak drzew ukształtowanie terenu jest jasne jak słońce i brak tutaj naturalnych „przeszkód” takich jak, np. siedliska zwierząt, chronione rośliny, gęsta roślinność itp.

– Brak drzew to również brak bariery przed wiatrem oraz słońcem. Jeżeli w miejscu trekkingu będzie hulał silny wiatr lub mocno grzało letnie słońce (islandzkie słońce latem potrafi być ostre), to będzie hulało i grzało przez cały czas. Mało prawdopodobne, że zaznasz ulgi dzięki naturalnej osłonie lasu, czy zagajnika.

– Naszym zdaniem przyrodniczo najpiękniejszym miesiącem w Islandii jest czerwiec (druga połowa miesiąca). Jeśli zależy Ci na maksymalnie malowniczych walorach krajobrazowych, to jest to najlepszy okres do planowania łazęgi. Oczywiście w wielu miejscach na wyspie eksplozja życia nie będzie w ogóle odczuwalna.

Warunki atmosferyczne oraz ubranie

Już podczas pierwszego dnia pobytu w Islandii zapewne doznasz tutejszych pogodowych właściwości, takich jak nieprzewidywalność, wietrzność, zmienność, niewysoka temperatura powietrza. Zjawiska takie jak deszcz, śnieg i grad, wiatr, słońce i tęcza w okresach przejściowych potrafią występować jeden po drugim w przeciągu kilku minut.

W zimie częste są sztormy (prędkość 60-70 km/h, bywa, że porywy sięgają 110 km/h). Latem wiatr nie jest tak mocny, ale jego siła pozostaje odczuwalna. Pełne słońce jest ostre i w czerwcu oraz lipcu zachodzi za horyzont tylko na około 3 godziny. Oznacza to, że nie zapada noc, a w godzinach, gdy słońce znajduje się poniżej widnokręgu, panuje tzw. szarówka jak przed świtem. Z kolei najkrótsze zimowe dni trwają około 4-5 godzin, podczas gdy przez resztę czasu jest ciemno. Zimowa temperatura powietrza to około -3 st. C na wybrzeżu, w górach jest zimniej (-8 st. C / -10 st. C). W lecie zazwyczaj jest to kilkanaście stopni.

Aktualne warunki pogodowe (m.in. siłę wiatru, ilość opadów, temperaturę powietrza, wysokość chmur itd.) przez cały rok można sprawdzać na mapie: → wind map & weather forecast (korzystamy z niej za każdym razem, kiedy planujemy trekking).

Wnioski dla trekkingu:

– Ze względu na wysoką zmienność pogodową warto zabezpieczyć się na różne warunki atmosferyczne, a więc zawsze mieć ze sobą ochronę przeciwdeszczową (np. kurtkę, pelerynę, osłonę na plecak, aparat fotograficzny itp.), czapkę oraz komin (wiatr).

– W zimie dla komfortu cieplnego dobrze mieć przynajmniej dwie warstwy odzieży dolnej i trzy górnej oraz kominiarkę do ochrony przed mroźnym wiatrem. Na zimowy trekking fajnie sprawdzają się getry, które oprócz tego, że ocieplają łydkę, to jeszcze ochraniają buty oraz skarpety przed dostawaniem się do nich lodowatego śniegu.

– Z powodu niezbyt wysokich temperatur (nawet w lecie) trzeba zabierać ze sobą długie spodnie oraz długi rękaw.

– W lipcu oraz czerwcu godzina startu może nie mieć znaczenia, ponieważ dzień będzie trwał nawet 21 godzin. Jeżeli planujesz wędrówkę długodystansową (np. dwudniową, kilkudniową) i spanie pod namiotem, to spodziewaj się, że nie będziesz mógł / mogła zasnąć (ze względu na brak ciemności lub ze względu na podwyższony poziom energii). Wtedy może przydać się opaska na oczy.

– W grudniu oraz styczniu będzie odwrotnie. Na trekking będziemy mieli tylko kilka krótkich godzin. Warto mieć w plecaku czołówkę, która oświetli nam drogę, gdy zastanie nas ciemność.

Dojazd

Komunikacja publiczna w Islandii jest słabo rozwinięta. Kolej nie istnieje, natomiast międzymiastowe autobusy jeżdżą rzadko (połączenia można sprawdzić na stronie: → strætó.is). Najczęstsze i najsprawniejsze połączenia funkcjonują oczywiście w samym Reykjaviku oraz wokół miasta. Dlatego bardzo popularne w Islandii są wypożyczalnie samochodów, których całe mnóstwo znajduje się już przy lotnisku w Keflaviku. Niestety nie jest to tania sprawa, ale najkorzystniejsze ceny są poza wysokim sezonem. W maju, czy wrześniu na wynajmie auta można zaoszczędzić nawet 1/3 lub 1/4 kwoty jaką należy zapłacić w lipcu albo sierpniu.

Islandzkie drogi biegnące przy wybrzeżu (główna droga nr 1, tzw. „ring road” oraz część dróg od niej odchodzących) to w większości asfaltówki. Pozostałe to drogi szutrowe, które powinny być przejezdne dla samochodów osobowych, choć zaleca się korzystanie z aut 4×4. W interiorze (wewnątrz kraju) biegnie kilka dróg o trzycyfrowych oznaczeniach rozpoczynających się od litery „F” – to szutrówki, po których można poruszać się wyłącznie samochodami terenowymi, ponieważ często przecinają je potoki, czy rzeki. W niektóre regiony kursują także autokary (także terenowe). Znani przewoźnicy to m.in. TREX lub Reykjavik Excursions.

Odważniejsi mogą spróbować przemieszczać się autostopem. Mieszkańcy wyspy raczej chętnie zabierają gapowiczów i często podwożą swoich pasażerów bezpośrednio „pod drzwi” – nawet jeśli muszą nadrobić kilkanaście kilometrów.

Jak to się ma do trekkingu:

– Od tego, gdzie zaplanujesz swoje wędrówki po Islandii będzie zależał sposób przemieszczania się po wyspie. Jeśli wybierzesz interior, to prawdopodobnie będziesz potrzebować samochodu terenowego. Jeżeli za cel obierzesz szlaki przy wybrzeżu, wystarczy Ci auto osobowe lub nawet przemieszczanie się autostopem (albo podróż autobusem, jeśli rozkład jazdy byłby Ci na rękę).

– Jeżeli planujesz długodystansowy, kilkudniowy trekking, to taniej, swobodniej i bezpieczniej spróbować zorganizować sobie dojazd w wybrane miejsce za pomocą autostopu albo autobusu (wynajęte auto, za które płacisz, a z którego nie korzystasz stoi kilka dni na parkingu, a Ty musisz wrócić do miejsca startu, żeby odwieźć je do wypożyczalni).

Zaopatrzenie

Islandia to bardzo drogi kraj dla przeciętnego Europejczyka. Popularne wielobranżowe sklepy to supermarkety takie jak: Bonus (najniższe ceny) oraz Netto i najwięcej znajduje się ich w południowo-zachodniej części kraju – w okolicy stolicy oraz lotniska. W innych regionach mogą pojawiać się sporadycznie i wtedy należy polegać na mniejszych sklepach, w których może być o wiele drożej.

Osobiście na trekking zawsze zaopatrujemy się w owsiankę zmieszaną z owocami, tuńczyka w puszce, kanapkę z ciemnego pieczywa oraz nabiał w postaci skyrów (islandzki produkt podobny do jogurtu, posiada dużo białka, śladową ilość tłuszczu), mieszankę bakalii i orzechów, czasem sami przygotowujemy domowej roboty zupę w termosie. Są to łatwo dostępne produkty, a co również istotne – niedrogie i stosunkowo mało przetworzone (o co w Islandii żywiącej się z importu dość trudno. Królują tu napompowane tostowe chleby z Ameryki, słodycze, wzmacniacze smaku itd.). Na znanym szlaku Laugavegur w część produktów spożywczych (słodycze, liofilizaty, owsianka) można zaopatrywać się na trasie, ale ceny są bardzo, bardzo wysokie.

Wskazówki na trekking:

– Bez względu na porę roku, podczas trekkingu w Islandii przyda się ciepły napój i jedzenie.

– Jeśli przylatujesz tu z Polski, to warto zabrać ze sobą nieco zapasów. W bagażu rejestrowanym bez problemu można umieścić suszone owoce, konserwy w puszkach, orzechy, słonecznik, czy pakowane pieczywo. To zawsze pewna finansowa oszczędność.

– Nawet jeśli zamierzasz spać w pensjonatach, nie zapomnij sztućców i otwieracza do puszek, pojemników na żywność i termosu! Podczas trekkingu na pewno się przydadzą 🙂

Noclegi

Przy wybrzeżu do wyboru są pensjonaty, hotele, pola namiotowe (mapa kempingów na stronie: → campingcard.is). Do spania można również wykorzystać auto i spać na dziko przy drodze. Jest to praktyka popularna w Islandii, a czasami wręcz trudno znaleźć wolną miejscówkę 😉

W interiorze można znaleźć schroniska (chaty) dla turystów z możliwością rozbicia namiotu prowadzone przez islandzkie organizacje turystyczne lub schrony wyposażone na wypadek np. niespodziewanego załamania pogody. Zazwyczaj znajduje się w nich wszystko, co potrzebne do przeżycia kilku dni, ale równocześnie istnieje zasada mówiąca o korzystaniu z zastanego zaopatrzenia wyłącznie w sytuacji zagrożenia. Dlatego najczęstszym scenariuszem powinno być korzystanie z samego dachu nad głową i posiłkowanie się własnymi zapasami, ogniem itd, aby schron cały czas był w pełni wyposażony dla naprawdę potrzebującego wędrowca. 

Informacje na temat schronisk dla turystów można znaleźć tutaj: → https://www.fi.is/en/mountain-huts/map (strona z mapą; w innych zakładkach strony można znaleźć opisy poszczególnych chat) oraz tutaj: → https://www.utivist.is/english.

Wskazówki dla trekkingu:

– W przypadku długodystansowych trekkingów w interiorze można liczyć na znalezienie schronu albo schroniska turystycznego, choć chaty trzeba zazwyczaj rezerwować z dużym wyprzedzeniem. W związku z tym dla większości wędrowców najlepszym rozwiązaniem jest spanie w namiocie.

Czy Islandia jest dobrym miejscem na trekking?

Jednoznaczna odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa, ponieważ zależy od oczekiwań danej osoby. Z pewnością jest to kraj dla ludzi ciekawych świata oraz tych, którzy są otwarci na nowe doświadczenia (odmienny, niełatwy klimat, surowe krajobrazy). Jest też dla tych, którzy lubią przygodę – przebieg szlaków nie musi być tak przejrzysty jak szlaki na Śnieżkę, terenowo będą one raczej zróżnicowane i trudniejsze niż spacer dobrze wydeptaną, ubitą ścieżką.

Niezaprzeczalną zaletą jest górzyste ukształtowanie terenu, dzięki któremu każdy trekking wzwyż powinien przynosić krajobrazową satysfakcję. Islandia jako oceaniczna wyspa z wielu miejsc zaoferuje pogląd na wielką wodę, jako wyspa wulkaniczna – na „kolorowe” zbocza (mchy, porosty, pyły), a jako miejsce występowania lodowców – na czapy śniegu, wodospady oraz rzeki i potoki.

W tym kontekście bardzo ważne są warunki atmosferyczne, które determinują walory estetyczne każdej wędrówki (przejrzyste powietrze i dobra widoczność lub niskie chmury i wąski zasięg). Mogą okazać się sprzymierzeńcem, utrudnieniem (np. spowolnienie z powodu silnego wiatru), ale równie dobrze mogą całkowicie uniemożliwiać trekking w danym miejscu (sztorm, ulewa). Oczywiście nieodpowiednia, czy nawet zmienna pogoda występuje nie tylko w Islandii, ale trzeba pamiętać, że tutaj stopień jej odczuwalności jest o wiele, wiele silniejszy (styk klimatu subpolarnego z ciepłymi prądami).

Osobiście odczuwamy brak zieleni w islandzkim krajobrazie i znamy inne osoby z kontynentalnej Europy, które mają podobne odczucia. Równocześnie zdumiewają nas ogromne połacie pól lawowych i stoki usypane popiołem, oszałamiają jęzory lodowców oraz krystaliczne potoki. Tym samym Islandia jest w stanie wywołać nawet bardzo skrajne emocje – od euforii i poczucia piękna, do przygnębienia i uczucia pustki. W jednej chwili powoduje przypływ fascynacji, a w następnej dosięga którejś warstwy wewnętrznego niepokoju.

I samo to uczucie, tak jak islandzkie krajobrazy oraz klimat, również warte jest poznania. Mamy nawet wrażenie, że po islandzkich wędrówkach nic już nie będzie takie samo. Zahartowani w klimacie, stęsknieni za zielenią – zupełnie inaczej będziemy spoglądać na przyrodę Środkowej Europy. A więc zadajmy to pytanie jeszcze raz: czy Islandia jest dobrym miejscem na trekking? Naszym zdaniem – tak. I miejsce to daje od siebie taką gratisową korzyść (poza widokami, wrażeniami z trasy), jaką jest nowe spojrzenie na to, co znaliśmy do tej pory.

Podsumowanie

Przygotowanie jest ważne w każdych górach. W Islandii kwestia ta nabiera swoistego wymiaru, ponieważ owo przygotowanie dotyczy przede wszystkim nietypowych warunków pogodowo-przyrodniczych – całkiem innych niż warunki w Sudetach, czy Karpatach najlepiej znane mieszkańcom krajów Środkowej Europy.

To, o co powinniśmy zadbać, wybierając się w góry do Islandii, to przede wszystkim komfort cieplny, ochrona przed deszczem oraz wiatrem i komfort chodzenia (odpowiednie buty). Myśląc o Islandii (nawet w lecie) nie powinniśmy porównywać jej do pogody jaka panuje zazwyczaj w Polsce. Islandzki lipiec to nie taki sam lipiec jak na kontynencie.

Jeśli chcemy cieszyć się trekkingiem, to warto minimalizować wpływ zewnętrznych bodźców na nasze ciało (a więc nie pozwolić, żeby było nam zimno, mokro, niewygodnie itp.) i zabrać zapasowe ubrania na różne okoliczności (oraz mieć je pod ręką na szlaku).

Trekking w Islandii może być urozmaiceniem podróży po wyspie lub celem samym w sobie. Warto przygotować się do tego z wyprzedzeniem, zebrać informacje, poszukać mapy szlaku lub śladów GPS w internecie. Dobre przygotowanie to odpowiednia wiedza przydatna w organizacji przedsięwzięcia i dobre nastawienie 🙂 Do zobaczenia na szlaku!

W Duecie po Świecie